CORONA VİRÜS İŞÇİYE HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI VERİR Mİ?
İşçinin, aynı işyerinde çalışan işçi arkadaşlarının veya işverenlerinin bulaşıcı bir hastalığa yakalanması işçiye, İş Kanununun 24/1-b ye göre iş sözleşmesini derhal ve haklı nedenle fesih hakkı vermektedir.
İş Kanununun 24.maddesinin 1-b fıkrası “ İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa “ işçiye haklı nedenle derhal fesih hakkı vermektedir.
CORONA VİRÜS İŞVERENE HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI VERİR Mİ?
İşverenin iş akdini haklı nedenle feshini düzenleyen 25. maddeye göre ise, işçi bulaşıcı hastalığa, kendi kusuruyla yakalanmışsa ve bu sebeple ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla süreyle işe devam etmemişse, işveren iş akdini haklı nedenle feshedebilecektir.
İş Kanununun 25.maddesinin 1-a fıkrası “İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması ve ya engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi” işverene iş akdini haklı nedenle fesih hakkı vermektedir.
Belirtilen şartlar haricinde covid-19 salgını işverene haklı fesih imkânı tanımaz.
İŞYERİNİN KARANTİNAYA ALINMASI İŞÇİYE FESİH HAKKI VERİR Mİ?
İş kanununun 24.maddesinin III. Fıkrasına göre işyerinde bir haftadan fazla süre ile karantina durumu olduğu takdirde işçi haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanabilecektir. İş kanunu bu durumu “İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa” işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceği şeklinde düzenlemiştir.
İŞVEREN , İŞÇİLERİ ÜCRETSİZ İZNE VE YILLIK ÜCRETLİ İZNE ÇIKARTILABİLİR Mİ?
İşçilerin onay vermemesi halinde, işverenler, işçileri ücretsiz izne çıkartamazlar. İşten atma tehdidi ile işçilere imzalatılan ücretsiz izin talep dilekçelerinin veya formlarının bir geçerliliği yoktur. Keza, ücretsiz izin uygulaması halinde, iş ilişkisinin asli unsurları olan, iş görme ve ücret unsurları askıya alındığından, iş ilişkisi sona ermektedir. İşverenin, onayı olmadan tek taraflı olarak işçiyi izne çıkartması tek taraflı bir işten çıkarma olduğundan, işçi, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanacağı gibi, işe iade davası da açabilecektir.
Diğer yandan, yıllık ücretli izin, ancak işçinin talebi ile kullandırılabileceğinden, işyerinde usulünce ilan edilmiş yıllık izin planlaması haricinde, yazılı talebi olmadan işçinin yıllık izne çıkartılmasının da yasal olarak mümkün olmadığı düşüncesindeyiz. Keza, yıllık izin, işçiye Anayasa ve İş Kanunu ile tanınmış bir dinlenme hakkı olup, işçilerin yıllık izinlerini kullanmalarının işverenin tasarrufuna bırakılması hakkın özüne aykırılık teşkil etmektedir. İşçiler, yıllık izinden sayılmamak kaydıyla işverenler tarafından ücretli izne çıkartılabilirler.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ
Kısa çalışma, işverenin ekonomik, sektörel, bölgesel kriz ya da zorlayıcı sebeplerle işçilerin iş sözleşmelerini fesih etmek yerine, üç ayı geçmemek üzere, çalışma süresini, işyerinin tamamında ya da bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması demek olup; belli şartların gerçekleşmesi halinde işçilere kısa çalışma ödeneği ödenmektedir.
Kısa Çalışma Ödeneğinden yararlandırmak için;
- İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması,
- 25.03.2020’de yapılan değişiklik ile işçinin, kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 60 gün içinde kesintisiz çalışmasının bulunması ve işçi adına son 3 yıl içinde en az 450 gün işsizlik sigortası priminin bildirilmiş olması,
- İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu, kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması gerekmektedir.
Kısa çalışma ödeneği süresi en fazla 3 aydır; ancak, işyerinde fiilen gerçekleşen kısa çalışma süresi dikkate alınır. Yine, bu süre, Cumhurbaşkanı tarafından 6 aya kadar çıkartılabilir.
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.
EVDE ÇALIŞMA SİSTEMİ İŞ KANUNU’NDA VAR MIDIR? COVİD-19 KAPSAMINDA UYGULAMA BULABİLİR Mİ?
Doğrudan evde çalışma isimli bir düzenleme bulunmamaktadır. Fakat uzaktan çalışma düzenlemesi yer aldığından genellikle evde çalışma olarak anılmaktadır.
Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile iş yeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.
Corona Virüsü nedeniyle çalışmanın uzaktan çalışma olarak sürdürülebilmesi için tarafların karşılıklı rızasının bulunması gerekmektedir. Bu konuda bir ek sözleşme (protokol) yapılarak yeni çalışma sisteminin tüm ayrıntılarıyla belirtilmesi ve işçinin de bu durumu yazılı olarak onaylaması gerekmektedir. Aksi halde bu durum çalışma koşullarında esaslı değişiklik niteliği taşıyacaktır.
Uzaktan çalışmaya elverişli olmayan örneğin, fiilen iş yerinde çalışma gerektiren işlerde ise izin müessesesi uygulanmalıdır.
İŞVEREN CORONA VİRÜSE KARŞI GEREKLİ ÖNLEMLERİ ALMAKLA YÜKÜMLÜDÜR.
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği için gerekli tedbirleri almak zorundadır. Gerekli önlemleri almayan işverenlerin ve iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının hem cezai hem de hukuki sorumluluklarının doğma ihtimali vardır.
İşveren, coronavirüs hakkında işçileri bilgilendirmeli, alınacak önlemler ile ilgili işçilere bilgilendirici sunumlar yapmalıdır. İşyerleri düzenli olarak dezenfekte edilmeli, havalandırılmalı, işçilere koruyucu malzemeler temin edilmelidir.
6331 sayılı İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU’nun 4. ve 5. maddesi işverenin işyerinde alması gereken iş güvenliği ve iş sağlığına ilişkin tedbirleri ve işverenin yükümlüklerini düzenlemiştir. Buna göre 6331 sayılı yasanın “İşverenin genel yükümlülüğü” başlıklı 4.maddesi şu şekildedir;
(1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
- a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
- b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
- c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.
- d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
Buna göre işçi, işverenden işyerinde gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almasını talep edebilecektir.
CORONA VİRÜS (COVID-19) SALGINI NEDENİYLE İŞÇİNİN ŞİKAYET HAKKI VAR MIDIR?
Çalışanların koronavirüs nedeniyle gerekli tedbirlerin alınması için “İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulu”na başvuru ya da gerekli önlemlerin alınmaması nedeniyle Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na şikayet hakkı bulunmaktadır.
KORONAVİRÜS NEDENİYLE ÖLÜM İŞ KAZASI MIDIR?
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda iş kazası şu şekilde tanımlanmıştır.
İş kazası;
- a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
- b) (Değişik: 17/4/2008-5754/8 ) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
- c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
- d) (Değişik: 17/4/2008-5754/8 ) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
- e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.
Kanunun lafzı ve Yargıtay’ın iş kazası tanımını geniş yorumlaması hususları birlikte değerlendirildiğinde kanımızca, corona virüsü nedeniyle vefat eden işçinin ölümü iş kazası sayılabilecektir. Tabi ki işçiye, corona virüsün ne zaman, nerde ve nasıl bulaştığının tespiti yapılarak bir sonuca varılmalıdır.