Yurtdışındaki üniversitelerin yüksek öğretim kurumlarından alınan diplomaların Türkiye’de YÖK kapsamında denetiminin denklik komisyonunun kriterlerine uygun şekilde denklik belgesinin verilmesi ile ilgili hukuki başvuru ve takip süreç işlemlerini kapsar.
DİPLOMA DENKLİK BELGESİ VERİLMESİ İSTEMİNİN REDDİNE DAİR DAVALAR
Yurtdışında lisans eğitimini bitiren ve lisans diploması almaya hak kazanan kişiler Türkiye’de eğitim aldıkları alanda çalışabilmek için lisans diplomalarına denklik belgesi verilmesini başvuru için gerekli yasal belgeleri tamamlayarak Yükseköğretim Kurulu’na müracaat ederek talep ettiklerinde Yükseköğretim Kurulu tarafından gerekli incelemeler, lisans alınan üniversite ve lisans diplomasının verildiği ülke konsolosluğu ile sunulan belgelerin teyitleri alınarak belgelerin tamamlanmasının akabinde Yükseköğretim Kurulu komisyonu tarafından yapılan başvuru incelemeye alınır ve bu komisyon tarafından bir karar verilir.
Genel olarak Türkiye’de tanınırlığı haiz yurtdışı üniversitelerine diploma denklik belgesi doğrudan verilmelidir. Ancak çoğu zaman Yükseköğretim Kurulu tarafından diploma denklik belgesi müracaatına karşı lisans diploması alınan alanda ek ders tamamlama, STS sınavına girerek belli bir puan koşulunu elde etme, ilmi hüviyet sınavına girerek belli bir puan koşulunu sağlama bazen de bu koşullardan birden fazlası bir arada talep edilerek kişilerin doğrudan denklik belgesi müracaatları reddedilebilmektedir.
Verilen Yükseköğretim Kurulu kararlarında doğrudan denklik belgesi verilmesi halleri haricinde eğer öne sürülen şart ve koşulların yasal mevzuata uygun düşüp düşmediğinin hukuki denetiminin yapılarak, tesis edilen idari işlemin hukuki şartlarının yoksun olduğu kanaatine varılması halinde idari dava sürecinin işletilmesi gerekmektedir.
İdari Dava Sürecinde İdare Mahkemesi tarafından Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının tesis ettiği idari işlemin yani diploma denklik belgesinin doğrudan verilmesinin reddi kararının gerek yasal mevzuata gerekse uluslararası sözleşmelere uygun olup olmadığının denetimi ve hukuki irdelemesi yapılarak neticede tesis edilen idari işlemin hukuka uygun olmadığı kanaatine varılırsa “idari işlemin yasal unsurları mevcut olmadığından idari işlemin iptaline” dair karar verilmektedir.
Kişilerin diploma denklik belgesinin verilmesi yönünde açacakları idari dava sürecinin sonucunda ayrıca Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne karşı da yargı yolunu sürdürme imkanı bulunmaktadır.
Kişilerin yurtdışında aldığı lisans yahut ön lisans diplomaları gibi lise diplomalarına da denklik belgesi verilmesini talep etme hakları bulunmaktadır.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ VATANDAŞLARI İÇİN ÖNLİSANS VE LİSANS DENKLİK BAŞVURULARINDA İSTENİLEN BELGELER
1) Online Tanıma/Denklik Ön Başvuru Formu (Online ön başvuru yapıldıktan sonra formun çıktısı alınarak imzalanır ve listede istenilen başvuru belgelerine eklenmesi gerekmektedir)
2) Rıza Beyanı (Rıza beyanı formunun eksiksiz olarak doldurulması ve imzalı bir şekilde başvuru belgelerine eklenmesi gerekmektedir)
3) Kimlik belgesi fotokopisi,
4) Lise eğitimi Türkiye’de tamamlanmış ise;
a) Lise diploması aslı veya
b) Lise diplomasının alındığı okul, Türkiye Cumhuriyeti noterleri ya da Türk Dış Temsilcilikleri tarafından onaylı sureti
5) Lise eğitimi yurtdışında tamamlanmış ise;
a) “Lise Denklik Belgesi”nin aslı (*) veya,
b) “Lise Denklik Belgesi”nin Türkiye Cumhuriyeti noterleri ya da Türk Dış Temsilcilikleri tarafından onaylı sureti
6) Tanıma ve/veya denkliği talep edilen diploma veya mezuniyet belgesinin aslı ve Türkiye Cumhuriyeti noterleri ya da Türk Dış Temsilcilikleri tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi
7) Yükseköğretime başlanılan yıl hazırlık öğrenimine tabi olanların hazırlık eğitimi aldıklarına ve başarılı olduklarına dair belge
8) Yükseköğrenim süresince alınan tüm dersleri içeren, ders saatlerini/kredilerini ve ders notlarını gösteren onaylı not çizelgesi aslı ve Türkiye Cumhuriyeti noterleri ya da Türk Dış Temsilcilikleri tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi
9) Avrupa Birliğine üye ülkelerden alınan diplomalar için Diploma Eki (diploma supplement) aslı ve Türkiye Cumhuriyeti noterleri ya da Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilcilikleri tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi (**)
10) Mezun olunan yükseköğretim kurumuna başka bir yükseköğretim kurumundan transfer edilen dersler var ise bu dersleri gösterir onaylı not çizelgesi aslı ve Türkiye Cumhuriyeti noterleri veya Türk Dış Temsilcilikleri tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi
11) Bir ülkede faaliyet gösteren yükseköğretim kurumuna bağlı olarak başka bir ülkede faaliyet gösteren yükseköğretim kurumundan alınmış diplomalar için, öğrenim görülen ülke tarafından düzenlenmiş tanıma veya denklik belgesi aslı ve Türkiye Cumhuriyeti noterleri ya da Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilcilikleri tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi
12) Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası kuruluşların çatısı altında kurulmuş yükseköğretim kurumlarından alınmış diplomalara, ilgili yükseköğretim kurumunun faaliyet gösterdiği ülke yetkili makamlarınca düzenlenmiş tanıma veya denklik belgesi aslı ve Türkiye Cumhuriyeti noterleri ya da Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilcilikleri tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi
13) Yükseköğrenim süresince kullanılan pasaportların asılları veya giriş-çıkış tarihlerini gösteren ve işlem gören sayfalarının Türkiye Cumhuriyeti noterleri ya da Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilcilikleri tarafından onaylanmış okunaklı sureti
14) İl Emniyet Müdürlüğünden alınmış giriş-çıkış belgesi aslı
15) Çift uyruklu başvuru sahiplerinin öğrenim süresince öğrenim gördüğü ülkede yaşıyor olduğunu gösterir belge
16) KKTC’de bulunan üniversitelerden mezun olanlar için KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Muhaceret Müdürlüğü ve T.C. Emniyet Genel Müdürlüklerinden temin edecekleri giriş-çıkış bilgilerini gösterir belge
17) Ortaöğrenimini Türkiye’de tamamlayanların, yükseköğretime başladıkları yıl Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS)/Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) puan koşullarını sağladıklarını gösterir belge veya bu belgelere muadil olduğu Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen belge (***)
18) Tanıma/Denklik başvurusu esnasında teslim edilecek tüm belgelerin RENKLİ fotokopisi
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nın yapılan başvuruları incelerken alınan lisans diplomasını ancak lisans diplomasının alındığı ülkede verilen eğitim ile ÖNEMLİ FARK bulunduğunun objektif ve bilimsel inceleme ile tespiti halinde doğrudan denklik belgesi verilmesi talebini belli yasal şart ve koşullar öne sürme yasal hakkı vardır.
Bu husus uluslararası sözleşmeler gereği de mezun olunan alanda diploma alınan yükseköğretim kurumunun eğitim düzeyi ve içeriği ile denklik verecek olan ülkenin yükseköğretim düzeyi ve içeriği arasında önemli bir farklılık bulunması durumunun haricinde taraf olan ülkelerin resmi makamlarınca taraf olan bir diğer ülkede alınan yükseköğretim diplomasına doğrudan denklik verileceği şeklinde düzenlemeler ile “her ülke yükseköğrenime geçiş, yükseköğrenim süreleri ve dereceleri ile ilgili vasıfları değerlendirirken bu vasıflara kendi ülkesinde kazanılmış gibi işlem yapar” şeklindeki bazı hükümlerle yasal zorunluluk haline gelmiştir.
Dolayısıyla, Yükseköğretim Kurulu kendisine yapılan diploma denklik belgesi başvurularını incelerken yasal ve uluslarası mevzuat ile sıkı sıkıya bağlı olup, objektif, detaylı ve titiz bir inceleme sonucunda lisans diploması alınan ülkede verilen eğitim ile önemli bir farklılık (substantial difference) görülmediği durumda diğer ülkenin yükseköğretim belgelerini tanımak ve diploma denklik belgesi vermekle yükümlüdür. Aksi yöndeki bir inceleme ve değerlendirme yasal olmayacağından kişilere idare mahkemesinde dava açarak tesis edilen idari işlemin iptalini talep hakkı verecektir.